Algemene Beschouwingen 2013 – 2016 (kerntakendiscussie)

Onze schriftelijke eerste bijdrage voor de raadsvergadering over begroting 2013 – 2016 en de kerntakendiscussie van 13 september 2012: “Wat ons als PvdA betreft is nu het moment gekomen om dingen echt anders te doen. Na de preek de daad bij het woord. Tijd om echt burgers bij het beleid van onze gemeente te betrekken. Om echt te vernieuwen, zonder afstand te nemen en vertrouwen te schaden door louter boekhoudwijzigingen.” Lees hieronder de volledige bijdrage van de PvdA.

Algemene beschouwingen 2013 – 2016 (kerntakendiscussie)

Inleiding

‘Meer samenleving, minder overheid’. Het motto van het college tijdens deze bezuinigingsronde. Is dat de oplossing? Is dat het antwoord op de veranderde economische situatie? We zullen het de komende jaren met minder geld moeten doen, maar betekent dat ook automatisch dat we ons als overheid moeten terugtrekken? Betekent dat dat we geen invloed meer willen uitoefenen op hoe de samenleving er de komende jaren uit zal zien? Volgens ons als PvdA niet. Het kan niet zo zijn dat we als overheid tegen de samenleving zeggen: ‘Zoek het vanaf nu zelf maar uit. Er is geen geld meer, u zult het vanaf nu zelf moeten doen.’ Dat gaat niet werken. Dan zal de consequentie zijn dat bepaalde dingen niet meer gebeuren of voor veel mensen niet meer betaalbaar zijn. Daarom willen we als PvdA pleiten voor een andere overheid.

Er is minder geld. De tering moet naar de nering. Er zijn twee keuzes bij een uitdaging als deze: laten we elkaar los, of houden we elkaar vast. Ga je alleen voor een sluitende begroting of pak je het moment aan om met leiderschap in de nieuwe situatie te staan. Door de uitdaging van minder geld een gedeeld belang met de samenleving te maken. Dát is vernieuwend verbinden.

Het college geeft terecht aan dat er veel kracht aanwezig in de Oldebroeker samenleving. Daar mogen we trost op zijn en van deze kracht moeten we met elkaar gebruikmaken. Maar daarvoor is het wel nodig dat deze kracht wordt gestimuleerd en op de juiste manier wordt ingezet. En daarin kan de overheid een belangrijke rol spelen. Dit vraagt wel een andere manier van denken en een andere manier van opereren. Dit betekent niet per se minder inzet van de overheid, maar wel een andere inzet. Niet een afwezige overheid, maar een nieuwe vorm van aanwezigheid. Door geld en mensen op een andere manier in te zetten kunnen we meer bereiken.

Samenwerking H2O

Een heel duidelijk voorbeeld daarvan is de samenwerking met Hattem en Heerde. Door op korte termijn intensief te gaan samenwerken kunnen we met dezelfde mensen en hetzelfde geld meer bereiken. Het is zaak om hierin keuzes te maken. En dan geen halfslachtige keuzes. Wil deze samenwerking het rendement gaan opleveren dat we ervan verwachten, dan zullen we hier ook duidelijk voor moeten kiezen. Geen andere verloofdes meer. De tijd van verkering is voorbij. Het is tijd om een serieuze verbintenis aan te gaan, zodat iedereen weet waar die aan toe is en we echte stappen vooruit kunnen maken.

Dat zal snel nodig zijn. Daarbij denken wij aan de taken die de komende jaren van het rijk naar de gemeente zullen overgaan:

• Wet werken naar vermogen;
• Awbz;
• Jeugdzorg.

Dit zijn taken die we het beste samen met Hattem en Heerde kunnen oppakken. Gelukkig wordt in ieder geval de voorbereiding van deze taken al samen met Hattem en Heerde opgepakt. Dat is een hoopgevende stap.

Ouderenbeleid

Een andere taak die we ook graag met Hattem en Heerde zouden willen oppakken is het ouderenbeleid. Het college geeft aan dat ze op termijn wil werken aan een brede welzijnsorganisatie voor Hattem en Heerde. Uit gesprekken met betrokkenen blijkt dat dit geen oplossing is die op korte termijn makkelijk te realiseren is. Het zijn drie heel verschillende welzijnsorganisaties die dan zouden moeten samengaan. SWO in Oldebroek is bijvoorbeeld de enige organisatie die bijna volledig draait op vrijwilligers.

Kan het college aangeven hoe zij de vorming van een dergelijke welzijnsorganisatie voor zich ziet?

Door de voorgestelde bezuinigingen valt de inzet van de ouderenadviseur weg als ondersteuning van SWO. SWO heeft aangegeven dat zij de huidige werkzaamheden dan niet kan voortzetten. Hoewel de organisatie wel bereid is te bezuinigen, kan zij de professionele ondersteuning van de ouderenadviseur niet missen.

Is het college bereid om in gesprek te gaan met SWO om samen met deze organisatie te kijken welke besparing wel mogelijk is en het restant aan te vullen, zodat de ouderenadviseur de vrijwilligers wel kan blijven ondersteunen?

Multifunctioneel accommodatiegebruik

Een ander voorbeeld van hoe het anders kan, is multifunctioneel accommodatiegebruik. Dit gaat verder dan alleen het delen van een ruimte. Veel organisaties kunnen van elkaar profiteren door het uitwisselen van kennis en menskracht. Maar dan moet er wel een partij zijn die verenigingen en organisaties bij elkaar brengt. Een partij die ook de ruimtelijke ontwikkelingen stuurt. Wat willen we op welke plek? Wat zijn goede combinatiemogelijkheden? Dit proces kunnen we niet aan de organisaties en verenigingen zelf over laten. Niet omdat zij hierop geen visie hebben, maar omdat er een partij moet zijn die deze visies bij elkaar brengt. Een partner die het proces op gang brengt en stimuleert.

Op welke plek willen we bijvoorbeeld onze sportaccommodaties verder ontwikkelen? Het college heeft recent besloten de Erica Terpstrahal aan te kopen en is nog in onderhandeling met deltaWonen over de overname van de ondergrond. Hopelijk voor een mooi bedrag. Een mooi moment om samen met de verenigingen te bepalen hoe de sportlocaties in de kern Wezep zich de komende jaren zouden moeten ontwikkelen. En dit zouden we voor alle kernen moeten doen. Zodat de verenigingen en organisaties weten waarop ze de komende jaren moeten sturen.

Dit geldt ook voor onze dorpshuizen. Het college wil het dorpshuis in Noordeinde en ‘t Loo blijven steunen, maar wat doen we met Kulturhus de Talter in Oldebroek en het dorpshuis in Wezep? De afgelopen jaren hebben we veel geïnvesteerd in deze dorpshuizen. Zowel in menskracht als in geld. Willen we deze investering zomaar verloren laten gaan? Als we niets doen, lopen we dit risico wel. Om dit te voorkomen zullen we capaciteit moeten vrijmaken om de besturen van deze organisatie te ondersteunen in hun zoektocht naar creatieve win-winsituaties. Is het bijvoorbeeld mogelijk om de bibliotheek in de dorpshuizen te vestigen? Op dit moment is de bibliotheek deze mogelijkheid al aan het verkennen. Of het servicepunt Thuis in Wezep? En wat te denken van deltaWonen? Kunnen zij geen gebruikmaken van een ruimte in het dorpshuis? Zo zijn er ongetwijfeld nog meer mogelijkheden te bedenken. Helaas heeft het college besloten geen visie op het multifunctioneel accommodatiegebruik te ontwikkelen. Als PvdA hebben we ervoor gepleit wel een overkoepelende visie te ontwikkelen, zodat we ontwikkelingen die zich voordoen, hierin kunnen inpassen.

Is het college bereid alsnog zo’n overkoepelende visie te ontwikkelen?

Vrijwilligers

Vrijwilligers vormen een onbetaalbaar onderdeel van samenleving. Lage investering, hoge maatschappelijke opbrengst. Zij zijn echter niet ter verantwoording te roepen zoals betaalde krachten. Om het rendement te behalen en te behouden dient de wereld van vrijwilligerswerk een positieve en aanzuigende uitstraling te hebben. De overheid heeft hier een heel belangrijke rol in. En een groot eigen belang.

Dorps- en wijkgericht werken

Inwoners zouden volgens het college meer eigen verantwoordelijkheid moeten nemen voor de eigen leefomgeving. Zelf plantsoenen, stoepen en speeltuintjes onderhouden. Dat is nogal een verandering. Niet nieuw, want dat gebeurt elders in het land ook. Maar wel nieuw voor onze inwoners. Zo’n verandering kun je niet vragen van onze mensen zonder het minimaal kans op succes te bieden. Hoe moeten mensen in buurten en straten samenwerken? Waar halen zij advies en misschien zelfs middelen om samen aan het werk te gaan buiten de afbakening van eigen tuin en huis?

We kennen verhalen uit het land waar georganiseerde buurtbewoners met wijkbudgetten goedkoper diensten of materialen inkopen. Er zijn nu eenmaal ondernemende en doortastende inwoners. Zonder zelf die transitie van overheidswerk naar samenlevingskracht te stimuleren gaat de visie mank.

Hoe wil het college deze nieuwe insteek en de bedachte kansen faciliteren voor de samenleving?

Jeugdbeleid

De komende tijd zullen we als gemeente nog meer moeten inzetten op jeugdbeleid. Niet alleen omdat de jeugd de toekomst heeft, maar ook omdat we er op dit terrein taken bij krijgen. Ook de jeugdzorg wordt over niet al te lange tijd de verantwoordelijkheid van de gemeente. Dit biedt kansen. Als we de middelen die we hebben op een goede manier inzetten en vooral door te voorkomen dat onze jongeren jeugdzorg nodig hebben, dan is dit twee keer winst. We voorkomen dat de jongeren in de problemen komen en zorg nodig hebben. En we besparen ook nog eens geld omdat we minder aan die prijzige zorg achteraf hoeven uit te geven.

De vraag is vervolgens hoe we bereiken dat zo min mogelijk jongeren zorg nodig hebben? Het college stelt voor om vooral in te zetten op de combinatiefunctionaris en de straathoekwerker. Terwijl straathoekwerk de afgelopen periode niet aan de verwachtingen heeft voldaan. En de clubs aangeven dat zij prima taken van de combinatiefunctionarissen zouden kunnen overnemen. Als PvdA pleiten we ervoor om deze vraag te stellen aan de mensen die dagelijks met jongeren werken. Deze organisaties hebben zelf al een conferentie georganiseerd. Vraag hen hoe zij denken de jongeren het beste te kunnen bereiken. Hierbij denken wij zelf wel aan een regierol voor het Centrum voor jeugd en gezin. Maar we wachten graag de uitkomsten van deze conferentie af voordat er een definitieve keuze wordt gemaakt voor de besteding van de middelen binnen het jeugdbeleid.

Het budget voor het jeugdbeleid zal vooral gevonden moeten worden binnen de middelen die door het rijk beschikbaar worden gesteld. Maar als PvdA willen we toch graag kijken naar de mogelijkheid om wat extra te doen op het gebied van preventie.

Sport / verenigingen

Het verenigingsleven speelt een grote in de gemeente Oldebroek. Het zorgt op heel veel verschillende manieren voor een zinvolle tijdsbesteding. Het zorgt ervoor dat onze inwoners kunnen sporten, muziek kunnen maken en op andere manieren hun vrije tijd kunnen invullen. Het versterkt en verbindt de samenleving voor jong en oud. En het zorgt ervoor dat ze zich als vrijwilliger gewaardeerd, gezien en gerespecteerd weten. Het is zaak dit de komende jaren te behouden, ondanks dat er minder geld beschikbaar is.

Dit kunnen we doen door in gesprek te gaan met de verenigingen om met elkaar te komen tot creatieve oplossingen. Maar er zijn ook middelen nodig. Door deze bezuinigingsvoorstellen worden een aantal verenigingen onevenredig hard getroffen.

De combinatiefunctionaris is een waardevolle toevoeging aan de middelen die we hebben om sport en cultuur te stimuleren, om verbanden te leggen tussen onderwijs en sport en cultuur. Het is een functie die we nog niet zo lang kennen, maar de eerste indruk van het rendement van deze functie is goed. Toch kiezen wij ervoor om de komende tijd niet vol in te zetten op deze functie. We kiezen ervoor om dit geld te investering in de sportverenigingen en muziekverenigingen.

Grondbeleid

Grondbeleid. Grondbedrijf. Twee woorden die voor de gemeente financieel heel belangrijk zijn. Daar zat het geld. Zat. Jarenlang was het een bron van inkomsten voor gemeenten: grond opkopen, de bodem saneren, bouwrijp maken en dan doorverkopen aan projectontwikkelaars. Terwijl de huizenprijzen sinds 1980 4,5 over de kop gingen, stegen de grondprijzen 7,5 keer. De pot is echter leeg. En tegelijkertijd hebben de effecten van een financiële en economische crisis de markt op slot gegooid. Diverse gemeenten zijn hierdoor flink in de problemen geraakt. Een voorbeeld: gemeente Apeldoorn die een tekort van € 68 miljoen in de begroting mocht verwerken en onder preventief financieel toezicht is gesteld.

Opbrengsten zijn jarenlang overschat. De exploitatie van grond, vroeger een ‘onuitputtelijke’ bron van inkomsten, is voor gemeenten een groot financieel risico geworden.

In Oldebroek staan ook veel huizen langdurig te koop. Als de woningmarkt niet beweegt, valt er heel wat minder te sturen. Ouderen raken hun woningen niet kwijt en stromen niet door naar levensbestendige woningen. Jongeren en starters kunnen de woning die bij hun start past niet betalen. De financiers hebben jarenlang geprofiteerd, maar geven anno 2012 niet thuis. In feite staat iedereen op elkaar te wachten.

De lokale overheid heeft een groot belang en belangrijke rol in dit spel. Om zelf verdere verliezen onder controle te houden en aan de andere kant een speler te zijn die de markt in beweging houdt. Met een lege portemonnee is het bepaald geen eenvoudige rol. Een andere rol, maar dus geen afwezige overheid. We zullen heel bewust die projecten moeten uitzoeken die een duidelijke toegevoegde waarde hebben voor onze inwoners. Er moet een duidelijk maatschappelijk belang zijn. En bij deze projecten zullen we zo veel mogelijk samenwerkingsverbanden moeten aangaan om de risico’s te spreiden.

Een vraag aan het college in dit kader: wanneer kunnen we de notitie uitkomsten herziening exploitatieopzetten per mei 2012 verwachten?

Proces

Als PvdA zijn wij flink ongelukkig met hoe dit proces gevoerd is. Hoe het college tot deze bezuinigingsvoorstellen is gekomen. En dat betreft dan vooral de manier waarop de inwoners van Oldebroek bij dit proces betrokken zijn. Er is een enquête gehouden onder de inwoners van Oldebroek en dat is positief. Maar het echte werk ligt bij de organisaties en verenigingen waarop bezuinigd gaat worden. Deze verenigingen en organisaties zullen daadwerkelijk de gevolgen van deze bezuinigingsvoorstellen ondervinden en zij zullen een manier moeten vinden om toch de doelen te bereiken die ze voor ogen hebben. Deze verenigingen mochten wel inspreken, maar dit is volgens ons als PvdA ruim onvoldoende. Deze verenigingen en organisaties hadden veel eerder in het proces intensief bij de voorstellen betrokken moeten worden. Zij hadden niet naast de participatieladder moeten worden achtergelaten in het proces van uitdaging, denkkracht en verantwoordelijkheid.

Een mooi voorbeeld hiervan het is voorstel om te bezuinigen op de bibliotheek. Oorspronkelijk lag er een voorstel waarvan gezegd werd dat het voldoende was om een vestiging open te houden. Dat bleek onjuiste informatie. Dit kwam naar voren omdat de directeur van de bibliotheek, mevrouw Kruithof, dit zelf onder de aandacht van zowel het college als de raad bracht. Daarnaast is mevrouw Kruithof in gesprek met de dorpshuizen in Wezep en Oldebroek over de vestiging van de bibliotheek op deze locaties. Een oplossing waar meerdere partijen voordeel van kunnen hebben. Op deze manier zou er met alle verenigingen en organisaties gesproken moeten worden. Dit hebben we als PvdA al veel eerder in het proces aangegeven: ga binnen vastgestelde kaders in gesprek om zo te komen tot betere oplossingen en om zo draagvlak voor besluiten te creëren.

Destijds werd aangegeven dat hiervoor geen ruimte was. In tijd niet en in menskracht niet. Terwijl er tijdens het proces toch meer ruimte bleek te zijn. We hadden deze ronde immers voor het zomerreces al moeten doen. Nu geeft het college aan dat het de komende twee jaar zal gebruiken om in gesprek te gaan met de verenigingen en organisaties die getroffen worden door de bezuinigingsvoorstellen. Volgens ons had dit eerder gemoeten. En er had ook eerder duidelijkheid moeten zijn over dit vervolg van het proces. Dit had een heleboel onrust kunnen wegnemen. Nu zal dit nog plaatsvinden, maar binnen welke kaders? Hoe zal het college omgaan met de kaders die op dit moment door de raad worden gesteld? Hoeveel ruimte zien zijn hierin? En hoe zullen zij de raad hierbij betrekken? Allemaal factoren die het komende deel van het proces onzeker maken.

Onze vraag aan het college is: bent u bereid om de komende twee jaren op een constructieve manier het gesprek aan te gaan met de verschillende organisaties en verenigingen en burgerparticipatie daadwerkelijk in de praktijk te brengen? En kunt u aangeven hoe u daarbij van plan bent om te gaan met de gegeven kaders?

En kunt u ook aangeven hoe u bij het vervolg van het proces de raad gaat informeren over de eventuele implementatie-, transitie- en frictiekosten?

Wat ons als PvdA betreft is nu het moment gekomen om dingen echt anders te doen. Na de preek de daad bij het woord. Tijd om echt burgers bij het beleid van onze gemeente te betrekken. Om echt te vernieuwen, zonder afstand te nemen en vertrouwen te schaden door louter boekhoudwijzigingen.

(toelichting: ook de andere raadsfracties leveren een eerste schriftelijke bijdrage aan. Het college van B&W Oldebroek zal op haar beurt ook schriftelijk en publiekelijk reageren. De raadsvergadering va 13 september over begroting en kerntakendiscussie zal dan beginnen aan de hand van deze eerste schriftelijke politieke behandeling)